Historia parafii

      Początki Suśca wiążą się z miejscem zwanym Kościółkiem lub Zamczyskiem. W miejscu tym zlokalizowanym w widłach Tanwi i dawnej doliny Jelenia (ok. 4 km od dzisiejszej wsi) w XII – XIII wieku istniał gród (E. Banasiewicz 1990, s. 101).

W czasach historycznych miał tam funkcjonować zamek należący do Zamoyskich. Według M. Stworzyńskiego ruiny zamku istniały jeszcze w czasach konfederacji tyszowieckiej w 1656 roku, współcześnie z drewnianym kościółkiem (M. Stworzyński 1834, przyp. 213). Tomasz Józef Zamoyski w pierwszej ćwierci XVIII wieku (zmarł w 1725 roku) wybudował przy zamku cerkiew z klasztorem bazylianów nadając im 4 ćwierci pola, łąk i sadzawek z poddanymi bartnikami we wsi Skwarki. Wizytacja biskupa chełmskiego kościoła greckokatolickiego Felicjana Filipa Wołodkowicza z 02.06.1732 roku określa cerkiew na Zamczysku jako nową (A. Gil 2005, s. 235).

Tablica i krzyż pamiątkowy na Zamczysku.

 

Ok. roku 1747 bazylianie opuścili klasztor a Tomasz Antoni Zamoyski zamienił ją za zezwoleniem biskupa chełmskiego kościoła rzymskokatolickiego Józefa Eustachego Szembeka na kościół katolicki pod wezwaniem Św. Jana Nepomucena – akt erekcyjny wydany w Zwierzyńcu 23.07.1748 roku – podporządkowany parafii w Tomaszowie Lubelskim jako kościół filialny. Nakładając jednocześnie na ówczesnego proboszcza tomaszowskiego Jerzego Kaszubę Bietkowskiego obowiązek utrzymania przy tym kościele kapłana – pierwszym wikariuszem został ks. O. Byczyński. Według opisu kościoła z wizytacji biskupa chełmskiego Józefa Eustachego Szembeka z dnia 08.06.1750 roku znajdowały się w nim trzy ołtarze: wielki z figurą św. Jana Nepomucena (po rozbiórce przeniesioną do kościoła tomaszowskiego) oraz dwa boczne: Najświętszej Maryi Panny i św. Klemensa (J. A. Wadowski, 1907, s. 442). Ten ostatni F. Kwiatkowski nazywa ołtarzem Pana Jezusa Ukrzyżowanego (F. Kwiatkowski 1862, reprint 1991 s.26-27).

Kościół miał być drewniany, kryty gontem, z dwojgiem drzwi i sygnaturą w kopule, w dzwonnicy 3 dzwony większe otoczone mniejszymi. Dom wikariusza drewniany a przy nim dom czeladzi, sad, ogród, stajnie i stodoła (J. A. Wadowski 1907, s. 442). Biskup przemyski Antoni Gołaszewski w trakcie wizytacji parafii tomaszowskiej 23.06.1796 roku podjął decyzję o jego rozbiórce z powodu złego stanu (M. T. Zahajkiewicz 1985, s. 330). Nie wiadomo kiedy dokonano rozbiórki kościoła na Zamczysku. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich podaje jako datę rok 1818 (t. XI, s. 601). Wizytacja biskupa lubelskiego Wojciecha Skaszewskiego z 13.05.1817 roku nie podaje opisu kościoła, co zapewne oznacza, że w tym czasie budowla nie pełniła już funkcji sakralnej, ale brak jednoznacznej informacji o tym czy jeszcze istniała. Grunta i łąki przynależne do kościoła na Zamczysku zostały zamienione w ramach ugody między Ordynacją Zamojską a parafią tomaszowską na inne pod wsią Szarowola (dziś wieś Zamiany – protokoły zamiany z dnia 06.10.1829 i 27.11(09.12)1835) z mocy postanowienia Rady Administracyjnej Królestwa z dnia 1/13 marca 1849 roku (F. Kwiatkowski 1862, s. 27).

Po upadku kościoła na Zamczysku szybko zaistniała potrzeba wybudowania kościoła w Suścu. Starania w tej sprawie podjął proboszcz parafii tomaszowskiej ksiądz Feliks Kwiatkowski, który tak o tym pisze: „To było powodem jak mnie tak i wspomnionych wsiów mieszkańcom: zanieść prośbę, najprzód do ś. p. JW. Ordynata Stanisława Zamojskiego, a potem do Wysokiego Rządu, aby w spełnieniu rozporządzeń Biskupich, tudzież Rządu b. Austryackiego i obecnego (ile że ta parafia nie była zniesiona i dotąd nie jest) był wystawiony kościół Filjalny: lecz nie na dawném miejscu zwaném Zamczysko, ile otoczoném gęstym lasem, odosobnioném od zamieszkałych wsiów wyżej wspomnionych, i prawdziwie zwać się mogącém pustynią; ale we wsi Suścu ile środkowém okolicznych włości” (F. Kwiatkowski, 1862,reprint 1991 s. 28).

Istniejący do dzisiaj, murowany kościół w Suścu, powstał w latach 1862 –1868. Fundatorami nowej świątyni byli Zamoyscy wspierani przez parafian. Kościół konsekrowany został dopiero 04.06.1964 roku przez biskupa Henryka Strąkowskiego (M. T. Zahajkiewicz 1985, s. 330).
Wybudowany według projektu nieznanego architekta składał się pierwotnie z prostokątnej nawy, oktogonalnie zamkniętego prezbiterium i kruchty. W 1918 roku dobudowano od południa drewnianą zakrystię, a w 1929 roku gont na dachu zamieniono na blachę stalową. W 1983 roku w miejsce drewnianej zakrystii wybudowano murowaną, a od północy dobudowano kaplicę Najświętszej Marii Panny z Lourdes (E. Pujszo, 2000). Kościół ten pełnił funkcję kościoła filialnego parafii tomaszowskiej do 1906 roku kiedy to biskup Franciszek Jaczewski erygował w Suścu parafię pod wezwaniem Św. Jana Nepomucena. Nowa parafia w pełni usamodzielniła się dopiero w roku 1910. Do tego czasu obsługiwana była przez księży z parafii tomaszowskiej. Parafia obejmowała Susiec, Skwarki, Rybnicę, Grabowicę i Paary (M. T. Zahajkiewicz 1985 s. 330).
Stojąca obok kościoła drewniana dzwonnica powstała prawdopodobnie po roku 1868. Założona na planie kwadratu, z niewielkim gankiem od południa; trójkondygnacyjna, nakryta dachem namiotowym krytym gontem. Pełniła swą funkcję do 1974 r., gdy wzniesiono nową dzwonnicę (E. Pujszo, 2000).
Obok kościoła stał budynek plebanii wybudowany w 1920 roku (ok. 30 m na północny zachód od współczesnego) oraz organistówka - budynek z 1845 r. stojący w miejscu, w którym dzisiaj znajduje się plebania (M T, Zahajkiewicz 1985, s. 331). Organistówka została rozebrana 10.06.1985 roku w trakcie prac przygotowawczych do budowy nowej plebanii. Murowany budynek obecnej plebanii powstał w latach 1985 - 1988.



Historia powstania kościoła – opracowała Jolanta Bagińska